Lời nhắn nhủ 

Sau câu chuyện của chú Út, không khí trong căn nhà không còn rộn ràng nữa. Cả nhà ai ngồi vào chỗ đó, không ai nói với nhau tiếng nào. Chỉ còn đôi mắt của mỗi người nhìn một vòng căn nhà để tìm lại những mảnh kí ức xưa cũ. Bỗng ông Quang cất tiếng nói:

"Nhà mái bổi của chúng ta sau khi qua con bão lớn vào đầu năm đã bị gió bão tàn phá khiến mái nhà xuống cấp nghiêm trọng nên anh và thằng Mộc đã mất ba tháng để đi mua cói về lợp lại mái nhà."

"Sau cơn bão, nhà nào cũng bị hư hỏng nên cói trở lên đắt đỏ hơn bình thường. Hai bố con phải chen lấn, đặt hàng mãi thì mới mua được cói đảm bảo chất lượng về để lợp mái."

Sau khi nghe ông Quang nói chuyện này xong thì không khí trong nhà cũng khởi sắc một chút. Chú Đinh vui vẻ nói:

"Anh và cháu giỏi quá. Bữa mưa bão, nhà em cũng xập xệ đi nhiều mà bây giờ vẫn chưa đủ tiền để sửa lại phần mái nhà bị hư với cái chuồng heo bị gió thổi bay mất cái mái nữa. Mà giờ đi đặt cói về sửa lại nhà chắc em không đủ tiền."

Cô Xinh cũng nói:

"Đúng là cơn bão vừa rồi mạnh thật. Đã nghèo còn gặp thiên tai mãi. Bao công làm lụng, xây dựng mãi mới được. Một cơn bão qua đi là mọi thứ trở lên công cốc hết."

Chú Hóa cũng tiếp lời với một câu hỏi khó:

"Mà không biết căn nhà này đã có từ bao giờ nhỉ?"

Ông Quang vuốt nhẹ chòm râu dài của mình nói:

"Căn nhà này xây dựng cũng đã được rất lâu rồi. Anh có hỏi bố mẹ nhưng bố mẹ cũng không nhớ được nhà đã xây dựng từ năm nào. Chỉ biết rằng bố là người tiếp quản căn nhà đời thứ năm. Còn anh là người tiếp quản đời thứ sáu, đến thằng Mộc là đời thứ bảy rồi. Thời gian thấm thoắt trôi đi căn nhà nhờ có sự chăm chút, bảo quản và phục hồi từ các thế hệ nên vẫn vững chắc và kiên cố đến tận bây giờ."

"Anh chỉ mong rằng đến đời thằng Mộc rồi đời con, đời cháu của nó vẫn cố gắng gìn giữ lại truyền thống, nếp nhà này để đến đời xa xôi hơn chúng nó biết rằng đây chính là căn nhà đã đi qua bao thăng trầm, biến động của lịch sử và thiên nhiên mà vẫn đứng vững trãi như một cây cổ thụ già đi qua biết bao đời con cháu."

Nói xong, ông Quang đặt vai lên tay Mộc:

"Con nhớ những lời bố nói nhé. Con cũng phải dặn dò đời sau, đừng bao giờ nghĩ đến việc phá bỏ căn nhà này và bán nó đi. Đây là tài sản cha truyền con nối hãy để nó trường tồn mãi mãi. Đừng để nó như diều mất dây, bán hết đi thì mình chỉ giàu lúc đó. Ông bà vẫn thường nói Miệng ăn núi lở nên dù có nhiều thì ăn cũng hết. Ăn hết rồi thì không còn nơi để về, không còn nhà để ở. Để rồi con cháu mãi mãi về sau chẳng khá lên được."

Mộc gật đầu đáp:

"Dạ con nhớ rồi ạ."

***

Giới thiệu về căn nhà của cậu Mộc.

Nhà của cậu Mộc là căn nhà mái bổi gồm ba gian. Gian ở giữa là nơi có diện tích lớn nhất, trang trọng nhất dùng làm phòng khách. Đây là gian trang trọng nhất vì đây là nơi được bố trí bàn thờ gia tiên, bàn ghế và phản gỗ để tiếp khách. Khi ai đến nhà cậu Mộc cũng phải ngỡ ngàng vì sự chăm chút nơi bàn thờ gia tiên. Bàn thờ được đặt trang trọng ở giữa nhà. Hai bên bàn thờ có một cặp bình lộc lớn và các bình, lọ hoa và những đồ gỗ mà ông Quang sưu tập được để làm đẹp cho nơi trang trọng nhất. Hai chái lồi ra bên ngoài làm buồng ngủ hay cất giữ lúa gạo và những thứ quan trọng của gia đình.

Căn bếp nằm ở bên tay phải của căn nhà. Trong bếp có đầy đủ dụng cụ làm bếp và bàn ăn. Khi ăn thì đàn ông trong gia đình sẽ ăn ở nhà trên. Còn phụ nữ thì sẽ ăn ở dưới bếp. Trước cửa nhà là một cái sân lớn để phơi thóc, phơi đậu sau khi thu hoạch xong.

Căn nhà của cậu Mộc được gọi là nhà mái bổi vì mái nhà được xây dựng rất đặc trưng. Những căn nhà ở vùng Kim Sơn có thể xây được vì đây là vùng đất bồi gần biển rất thích hợp để trồng cây cói hay còn gọi là cây bổi. Gia đình cậu Mộc chọn cây cói đủ chất lượng để xây nhà đem về phơi khô sau đó lợp lên mái nhà. Sẽ không lợp mái mỏng mà lợp mái rất dày lên đến hơn một mét để tăng sự chắc chắn cho mái nhà. Nếu lợp một mái nhà chất lượng và chắc chắn có thể ở hết đời người cũng không thể bị hỏng. 

Miếng đất ở nhà cậu Mộc rất rộng. Trước nhà cậu có một cái ao rất lớn vào mùa mưa nước lên cao cá từ ao nhà này trôi sang ao nhà khác. Khi nước rút dần ao nhà cậu Mộc sẽ có rất nhiều cá. Nhà có ao thì cũng có vườn rộng lớn. Nhà cậu Mộc tận dụng miếng đất trước nhà trồng rất nhiều cây ăn trái và hoa. Ông Quang là một người rất thích sưu tầm những giống cây đẹp để mang về trồng tô điểm cho căn nhà. Đa số từng góc của căn nhà từ cổng vào đến bên trong nhà đã được ông bố trí xây dựng rất hợp lý, thơ mộng và đẹp đẽ.