Tác phẩm: Trên sa mạc và trong rừng thẳm

Tác giả: Henryk Sienkiewicz

Thể loại: Tiểu thuyết thiếu nhi

Reviewer: Janeyeno (Yen)

.

Xuất bản lần đầu vào năm 1911, "Trên sa mạc và trong rừng thẳm" là tác phẩm duy nhất viết cho thiếu nhi của nhà văn Ba Lan nổi tiếng Henryk Sienkiewicz. Với hai lần chuyển thể thành phim vào năm 1973 và năm 2001, nội dung cuốn sách đề cao lòng quả cảm, nỗ lực vượt qua nghịch cảnh, cũng như khát vọng chiến thắng mọi cái ác, tôn vinh lòng nhân đạo.

Lấy bối cảnh là cuộc nổi dậy của người Sudan lãnh đạo bởi Madhi chống lại Ai Cập và Anh quốc vào năm 1881, "Trên sa mạc và trong rừng thẳm" kể về cuộc phiêu lưu giữa vùng đất Đông Phi của cậu bé Staś Tarkowski mười bốn tuổi và cô bé Nel Rawlison tám tuổi.

Staś Tarkowski là con trai của Władysław Tarkowski – một kĩ sư trưởng dũng cảm và tháo vát. Mang trong mình hai dòng máu lai giữa Ba Lan và Pháp, Staś hoàn toàn thừa hưởng các đức tính đó từ cha. Cậu bé được mọi người đánh giá cao với lòng can đảm và nghị lực phi thường, cũng như những năng khiếu hiếm thấy ở một chàng thiếu niên tuổi mười bốn.

Nel Rawlison là con gái của George Rawlison – một giám đốc của Công ty Kênh đào Suez. Trái ngược với cậu bé Staś can đảm, Nel mang trong mình một trái tim nhân hậu và vị tha. Với những nét ngây thơ, ngọt ngào của một cô bé tám tuổi, em luôn nghe lời những gì Staś chỉ bảo. Mặc dù ở phần đầu của tác phẩm Nel có vẻ yếu đuối và nhút nhát, nhưng càng về sau, chắc chắn độc giả sẽ ngạc nhiên vì sự thay đổi, ngày một dũng cảm hơn của cô bé.

Từ sa mạc quanh năm nắng cháy, đến rừng già thăm thẳm phủ rợp bóng cây…

Trong chuyến đi chơi Giáng sinh tại Medinet, Staś Tarkowski và Nel Rawlison không may mắn bị phiến quân nổi loạn của Mahdi bắt cóc làm con tin. Từ khu vực kênh đào Suez, cả hai đã vượt qua sa mạc Sahara phủ ngập biển cát vàng để tới Khartoum – thủ đô của Sudan. Trên hành trình dài đầy nguy hiểm, cậu bé Staś đã luôn dũng cảm bảo vệ Nel trước sự tàn ác của đám người Ả Rập. Bằng trí thông minh vốn có và nghị lực phi thường, cuối cùng hai em cũng thành công trốn thoát khỏi bọn bắt cóc trên quãng đường di chuyển từ Khartoum tới Fashoda.

Những tưởng đây chính là dấu chấm hết cho chuyến phiêu lưu ngoài ý muốn, nhưng sự thực lại chẳng hề dễ dàng. Sau khi rời khỏi những ngày tháng đau đớn vì bị kiểm soát, Staś và Nel chính thức dấn thân vào hành trình mù mịt, phải băng qua vùng đất Đông Phi rộng lớn và xa lạ để tìm đường về nhà.

Trước kia là biển cát mênh mông dát vàng, thì nay là rừng già sâu thăm thẳm…

Trên chặng đường đầy rẫy những thử thách và chông gai, Staś Tarkowski đã luôn chứng tỏ bản thân là một nhân vật đầy trách nhiệm, can đảm và tháo vát. Mặc dù mới chỉ mười bốn tuổi, nhưng lòng hận thù cái ác trong cậu vẫn luôn luôn sục sôi, Staś sẵn sàng đương đầu với hiểm nguy để bảo vệ cô bạn bé nhỏ.

Về phần Nel Rawlison, em cũng thoát khỏi vỏ bọc nhút nhát và yếu đuối mà Henryk Sienkiewicz đã phác họa ở phần đầu tác phẩm. Cô bé luôn nghe theo sự chỉ bảo của anh bạn, ngày một trở nên thông minh và tháo vát hơn, cũng như sẵn sàng phối hợp với Staś vô điều kiện. Tuy vậy, Nel vẫn giữ được tấm lòng vị tha và trái tim nhân hậu – những thứ sẽ được thể hiện rõ ràng trong phần sau của tác phẩm.

Mạng sống, tự do… hay đạo đức? Đâu mới là ranh giới giữa thiện và ác?

Dưới ngòi bút đầy sắc sảo và hấp dẫn của Henryk Sienkiewicz, "Trên sa mạc và trong rừng thẳm" đã xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ của một tác phẩm viết cho thiếu nhi. Những biện pháp so sánh được sử dụng triệt để, nội dung cuốn sách hoàn toàn bộc lộ rõ nét sự khác biệt giữa phe chính nghĩa và bên phản diện. Tác phẩm thành công trong việc khắc họa những giá trị cốt lõi về lòng quả cảm, tính trách nhiệm, nghị lực vượt khó, cũng như sự vị tha và nhân đạo.

Không chỉ dừng lại ở đó, "Trên sa mạc và trong rừng thẳm" còn phù hợp với những độc giả ở độ tuổi trưởng thành. Với tầm nhìn rộng mở, sự chín chắn và hiểu biết, bạn đọc có thể nhận thấy được sự giằng xé trong nội tâm nhân vật, cũng như ranh giới mỏng manh giữa thiện và ác.

Từng quyết định mà cậu bé Staś đưa ra đều làm cho độc giả phải xem xét lại về xã hội và thế giới xung quanh. Giữa mạng sống, tự do và cả… đạo đức, đâu mới thực sự là quyết định đúng đắn? Khi nào thì vị tha là cần thiết, và khi nào thì cứng rắn mới là đức tính quan trọng?

Tất cả những điều đó đều được Henryk Sienkiewicz tinh ý cài gắm trong tác phẩm. Vì vậy, "Trên sa mạc và trong rừng thẳm" không chỉ dành cho thiếu nhi, mà ngay cả những độc giả ở độ tuổi trường thành cũng có thể tìm được những bài học quý giá và sâu sắc.

Đôi nét về tác giả Henryk Sienkiewicz…

Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz (1846 – 1916) là nhà văn nổi tiếng người Ba Lan có xuất thân từ một gia đình địa chủ nghèo. Năm 1870, ông vào Đại học Warszawa theo ngành luật và y khoa, sau đó chuyển sang văn và sử. Trong quãng thời gian sáu năm tiếp theo, Henryk Sienkiewicz thường xuyên đăng một số truyện ngắn và tiểu thuyết của bản thân, trở thành cộng tác viên với các tờ báo.

Năm 1878, Henryk Sienkiewicz bắt đầu sáng tác những tác phẩm dài và nổi tiếng như: Thanh gươm và ngọn lửa (1884), Đại hồng thủy (1886), Ngài Michael (1888) Quo Vadis (1895), Hiệp sĩ thánh giá (1900), Trên sa mạc và trong rừng thẳm (1911),… Vào năm 1905, Henryk Sienkiewicz được trao giải Nobel Văn học vì những đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực sử thi.

Lời kết.

Xuất thân là người dân Ba Lan, tiếc rằng Henryk Sienkiewicz đã không nhận ra những lợi ích mà cuộc khởi nghĩa Mahdi đem lại. Tuy vậy, với những giá trị cốt lõi về lòng quả cảm, tính trách nhiệm, nghị lực vượt khó, cũng như sự vị tha và nhân đạo, "Trên sa mạc và trong rừng thẳm" vẫn là một tác phẩm vô cùng đáng đọc, không chỉ đối với thiếu nhi, mà ngay cả những độc giả trưởng thành.

Reviewer: Janeyeno