Cậu Nguyên hậm hực quay trở về phòng. Thấy thái độ là lạ của cậu chủ, thằng Tèo nuốt nước bọt, hít một hơi thật sâu rồi ngập ngừng dò hỏi:

- Thưa cậu, cậu cần gì cậu cứ nói con ạ. Hay là... cậu không vừa ý cái gì ạ?

Cậu Nguyên gắt gỏng:

- Tao chỉ cần đứa nào nói cho tao biết cái Phương nhà bác Hòe bận gì, mà không sang hỏi han thằng bạn chí thân này dăm ba câu cho trọn tình trọn nghĩa được.

Thằng Tèo thở phào:

- Con còn tưởng cậu bực cái gì. Chứ chuyện đấy thì con xin thưa với cậu, chị Phương đi lấy chồng rồi, bận lo liệu việc nhà chồng, đương nhiên là chẳng thể thăm hỏi thằng bạn chí thân của chị cho trọn tình trọn nghĩa ạ!

Máu nóng trong người cậu Nguyên bốc lên hầm hập. Chà, thằng ranh con này, cậu mày vắng nhà lâu quá nên mày lớn gan lớn mật rồi chứ gì. Cậu túm cổ áo Tèo chực nhấc bổng nó lên, hại thằng hầu sợ đến nỗi mặt xanh như tàu lá chuối, lưỡi líu lại:

- Ối, con... con xi... xin cậu. Con có... có làm gì cậu đâu?

- Tao hỏi mày lần cuối. Phương bận gì mà không sang được? - Cậu Nguyên gằn từng tiếng.

Dáng vẻ hung hăng như sắp đánh người của cậu giúp thằng Tèo nhớ ngay được rằng, trước khi vào khuôn khổ trong quân ngũ, cậu chủ của nó nghịch ngợm, ương ngạnh như thế nào, thêm cả cái việc rất quan trọng là cậu Nguyên... thích thầm người ta từ lâu mà chẳng dám nói ra. Nhưng giờ mới nhớ thì đã quá muộn. Nó hổn hển giải thích:

- Con thề... con thề là... là con nói thật mà cậu. Cậu không tin thì cậu đi hỏi cả làng đi ạ, ai chả biết chuyện này. Cậu đi hỏi thầy u chị Phương xem con nói có đúng không. Con xin thề với cậu là chị Phương lấy chồng thật cậu ạ, chắc nhà chồng chẳng đồng ý cho đi nên hôm nay...

Tèo đang định nói tiếp thì phải dừng lại ngay lập tức khi nhận thấy điều bất thường. Nó tá hỏa vì vẻ mặt biến sắc nghiêm trọng của cậu chủ. Cậu Nguyên đủ tỉnh táo để biết thằng Tèo chả có lý do gì mà dám đùa cậu dai và lâu như vậy, nó sợ cậu một phép cơ mà. Tin sét đánh tai ác ấy khiến cậu chết điếng cả người. Cậu run run cố đứng vững, nhưng vẫn phải chống tay vào cái ghế đẩu bên cạnh cho khỏi khuỵu xuống. Giọng cậu Nguyên lạc hẳn đi như sắp khóc:

- Giờ tao tin mày rồi. Phương lấy chồng bao giờ?

Thằng đầy tớ cắn cắn môi, ấp úng nói:

- Hăm sáu tháng ba năm ngoái cậu ạ.

Hăm sáu tháng ba năm ngoái? Tức là hai tháng sau khi cậu nhậm chức ư? Cậu Nguyên vẫn nhớ rằng cô bạn thân năm ngoái tròn mười sáu tuổi. Ừ, chả trách... con gái đến tuổi cập kê rồi thì phải gả chồng là lẽ thường tình. Cậu chỉ trách bản thân cậu suy nghĩ thiếu chín chắn, đáng ra trước khi quay về dinh làm việc, cậu nên thưa chuyện với thầy, rồi sắm sửa đầy đủ lễ vật trầu cau sang dạm hỏi Phương. À không, đáng ra ngay từ đầu cậu nên giãi bày hết tâm tư tình cảm của mình với Phương, có khi giờ này Phương vẫn chờ cậu chăng? Tất cả là do cậu, tại cậu hết. Cậu vốn thích bầu trời êm dịu của tháng tám; trời thu ngày hôm nay cũng xanh biêng biếc, trong trẻo vô cùng. Cớ sao giờ đây, cậu chỉ thấy nó cao xa vời vợi?

Bộ dạng cậu Nguyên y hệt người mất hồn làm Tèo lo hết sức. Cậu không quát tháo ầm ĩ, cũng chẳng gặng hỏi nó thêm nữa. Thằng hầu khẽ lay lay vai cậu Nguyên:

- Cậu có muốn biết chị Phương lấy ai không?

Nói rồi, Tèo tặc lưỡi và cốc lên trán mình năm phát. Sao tự dưng nó ngu xuẩn quá, xát muối vào vết thương lòng cậu. Kiểu này chết chắc rồi! Nó cắn răng chờ đợi mấy cú đấm mạnh bạo của cậu chủ. Nhưng cậu Nguyên vẫn thất thần ngồi đó, cậu chỉ ngước lên nhìn Tèo một cái bằng đôi mắt đỏ ngầu rồi bất lực lắc đầu:

- Biết làm gì cho thêm khổ sở.

- Thế giờ cậu tính sao?

- Thế theo mày thì tao phải tính sao? Cướp vợ người ta à? - Cậu Nguyên cười chua chát.

- Dạ... dạ không.

- Mày khỏi lo, đúng là tao chết mê chết mệt Phương thật, nhưng tao có ăn có học đàng hoàng, tuyệt nhiên chẳng bao giờ làm trái với luân thường đạo lý. Chỉ cần Phương hạnh phúc... tao... bằng lòng chúc phúc cho Phương. Tao hơi mệt, mày ra ngoài kia cho tao nghỉ, để sáng mai tao còn về dinh sớm giải quyết chính sự.

Cậu Nguyên đuổi thằng đầy tớ ra ngoài, đóng cửa đánh sầm một cái. Thế nhưng, khi màn đêm vừa buông xuống, cậu lại sai gia nhân mang rượu đến. Một mình cậu Nguyên nốc từng chén, từng chén. Càng uống, cậu càng thấy tỉnh táo. Giời bắt tội cậu thật mà! Càng tỉnh táo, nỗi cay đắng trong lòng càng thêm lớn. Cậu Nguyên không gào khóc inh ỏi như những kẻ say khác, cậu chỉ lặng lẽ tiếp tục rót rượu vào chén, mắt vô hồn nhìn ra khoảng không xa xăm. Phương, đằng ấy đang làm gì đấy? Có... hạnh phúc không? À thôi, chắc Nguyên hỏi thừa rồi Phương nhỉ?

Hơi men chuếnh choáng bốc lên ngùn ngụt khiến thần trí cậu bắt đầu mông lung, đầu óc quay cuồng dữ dội. Cậu nở một nụ cười điên dại, nhưng nước mắt không hề chảy ra một giọt. Khóc làm quái gì, có giúp ích được cái gì đâu?

Tiếng "Choang" từ trong phòng cậu chủ vang lên chói tai giữa đêm khuya. Phú ông cùng mấy người tôi tớ hoảng sợ bật dậy lao đến phòng cậu. Cảnh tượng bên trong mới kinh hoàng làm sao! Những mảnh vỡ của vò rượu rải rác dưới sàn gỗ lạnh lẽo, còn cậu Nguyên vẫn bình thản uống rượu, máu từ kẽ tay cậu rịn ra đỏ lòm. Khuôn mặt đỏ ửng cùng đôi mắt đờ đẫn nói cho ông Hào biết anh con trai cả đã say lắm rồi, say túy lúy. Ông vội vàng chạy tới bắt thôi, nạt cậu Nguyên lên giường đi ngủ. Cơ mà cậu gan lì vô cùng, ngang bướng ngửa cổ dốc nốt vò còn lại. Xong rồi, cậu lại thét người hầu mang thêm vò nữa. Phú ông giận quá vả cho cậu vài ba phát. Cậu Nguyên không buồn cãi lại, miệng vẫn gào lũ tôi tớ đem rượu lên:

- Chúng mày mang lên đây cho cậu. Có nghe không thì bảo?

Phú ông cùng mấy đứa gia nhân khoẻ khoắn khiêng cậu cả vào giường. Cậu cất giọng lè nhè:

- Thầy cứ mặc xác tôi, tôi khổ lắm rồi, khổ lắm rồi. Thầy mặc xác tôi.

Giời ơi, rốt cuộc đã xảy ra chuyện gì với thằng bé vậy? Tệ hại hơn nữa, khi một bát canh giải rượu nghi ngút khói được bưng lên, cậu lập tức hất đổ khiến thứ nước bên trong bắn ra tung toé, ướt đẫm cả chiếc áo the xanh. Cậu Nguyên gầm gừ hét mọi người lui ra. Nhận thấy cậu không đủ sức bò ra bàn uống tiếp nữa, ông Hào an tâm rời đi. Thằng Tèo ở lại trông nom cậu chủ. Mặt cậu thiểu não tột cùng, người rung lên bần bật. Tèo xót xa quá chừng! Nó biết thừa cậu Nguyên chọn tháng tám về quê là có mục đích cả. Chắc chắn cậu định hỏi cưới chị Phương. Dân làng nó hay rỉ tai nhau rằng, cưới nhau vào mùa thu thường thường sẽ ăn ở với nhau được đời đời kiếp kiếp. Tiếc thay, bao toan tính của cậu đổ sông đổ bể hết rồi.

Cậu Nguyên mơ thấy bản thân hồi bé xíu. Cậu là đứa trẻ bốn tuổi nghịch ngợm, tinh quái. Không đếm nổi số lần, thầy Hào u Hạnh phải đích thân sang tận nơi xin lỗi những nhà bị cậu chọc phá. Nào là trêu chó, nào là thui cây rơm cao ngất nghểu cháy rụi ra tro đen... Thầy đánh mắng cậu, còn u bênh cậu chằm chặp. Có lẽ do sự bao bọc thái quá của bà Hạnh đã hình thành cho cậu Nguyên cái thói khó bảo, bất trị. Một buổi trưa hè nắng chang chang, cậu Nguyên trốn thầy u ra đồng bắt cá. Mặc kệ ánh nắng gay gắt như nướng người, thằng bé bốn tuổi cố chấp bắt những con cá lít nhít vào cái chậu sành. Đột nhiên cậu nghe thấy tiếng thút tha thút thít phát ra từ trong bụi rậm gần đó. Loay hoay tìm tòi một hồi, cậu phát hiện ra một con bé trạc tuổi cậu đang mếu máo khóc. Đôi mắt sưng húp của nó khiến tim cậu hơi nhoi nhói. Bàn tay nhỏ bé của cậu Nguyên khẽ đặt lên vai nó:

- Đằng ấy làm sao thế?